Cây yên bạch – thảo dược quý không phải ai cũng biết

Yên bạch vốn là loài cây mọc dại tại khu vực Tây Bắc nước ta. Theo nhiều ghi chép còn sót lại của người dân tộc H.Mông cho biết: mỗi khi đi rừng, làm rẫy nếu không may bị thương và dù vết thương sâu đến mấy cũng chỉ cần vò nát lá cây này, sau đó đắp vào đó, máu sẽ cầm ngay và vài ngày sau sẽ liền lại nhanh chóng.

Giới thiệu chung về cây yên bạch (cỏ lào)

• Tên khác: cỏ lào hoặc bớp bớp
• Tên khoa học: Chromolaeana odorata
• Họ: Cúc – Asteraceae.

Mô tả về yên bạch

Cây Yên Bạch khá nhỏ, cao khoảng từ 1 đến 2 m, yên bạch mọc thành từng chùm, các cành phân ngang. Thân tròn, vỏ thân có màu rất nhạt, có các rãnh nhỏ và lông mịn màng. Lá thì lông mịn ở hai mặt, mùi hơi hăng hắc. Hoa Yên bạch thành từng chùm một, kéo dài khoảng 1cm và có màu vàng lục.

Hình ảnh cây yên bạch

Vị trí phân bố

Yên bạch phân bố ở nhiều tỉnh trên nước ta, có cả ở đồng bằng, trung du và các vùng núi thấp. Đây được coi là loại cây chịu ánh sáng, chịu hạn có thể trồng trên mọi loại đất, chúng còn có thể trú ngụ ở những nơi như nương rẫy bị bỏ hoang.

Bộ phận dùng

Yên bạch hay Cỏ lào thường được người ta sử dụng dùng lá và rễ cả bốn mùa (dùng khi còn tươi)

Thành phần hóa học

Các thành phần hóa học chính của yên bạch (cỏ lào) là tinh dầu, tannin, flavonoid, coumarin, alkaloid… Đặc biệt là hàm lượng tinh dầu có trong nó là chiếm 0.16%

Tính vị của Yên Bạch

Yên bạch (Cỏ lào) có vị hơi đắng, tính ấm, có nhiều mùi thơm.

Tác dụng dược lý của Yên bạch (cỏ lào)

Giúp cầm máu và làm liền sẹo

Một nghiên cứu đã được tiến hành trên 86 bệnh nhân sử dụng yên bạch (cỏ lào) để điều trị vết thương tại chỗ (phần mềm) bị nhiễm và chậm phục hồi. Qua thử nghiệm cho thấy khi sử dụng cỏ lào giúp cầm được máu và mau lành vết thương và giảm hoại tử da.

Ngoài ra, cỏ lào còn giúp tăng gân và tái tạo mô hạt và liền sẹo. Sẹo lâu ngày tạo thành mềm, mịn, không bị lồi, sẹo màu hồng hoặc màu nâu nhạt.

Cây Yên Bạch còn có tác dụng kháng khuẩn

Cây ức chế các chủng vi khuẩn tụ cầu vàng, trực khuẩn mủ xanh, một trong những loại chủng vi khuẩn kháng lại nhiều kháng sinh như hiện là Escherichia, Proteus – Yên Bạch giúp tăng tổng hợp collagen, mau chóng lành sẹo.

Công dụng của yên bạch

Theo kinh nghiệm truyền lại từ lâu đời, nhân dân ta thường dùng cây yên bạch để sát trùng, cầm máu và điều trị các chứng tiêu chảy, kiết lỵ, ghẻ lở.

Bệnh đau nhức xương khớp ở người già, phòng và trị đỉa cắn, trị táo bón, chữa bệnh về răng miệng, lành các vết bỏng, vết thương tại phần mềm.

Các bài thuốc từ cây yên bạch

Bài thuốc số 1

Bài thuốc này được lấy kinh nghiệm từ nhiều bà con khu vực vùng núi là khi bị tiêu chảy, chỉ cần vài ngọn cỏ yên bạch rửa thật sạch, giã nhuyễn cho thêm ít muối trắng sau đó nuốt thẳng cả bã là có thể chữa được bệnh này. Ngay cả khi bị bị táo bón lâu ngày chỉ cần sử dụng cách này là có thể chữa khỏi

Cùng với tác dụng kháng khuẩn và cầm máu và liền sẹo, Yên bạch được sử dụng để làm các bài thuốc trị táo bón chảy máu, táo bón trong thời gian dài ngày và bệnh trĩ xuất huyết.

Bài thuốc số 2

Cầm máu khi bị đỉa cắn. Dùng một vài lá cỏ lào dập nhẹ xát vào vết thương máu sẽ cầm ngay.

Bài thuốc số 3

Nếu bị thương hoặc đau mắt. Dùng ngay một ít ngọn cỏ yên bạch sau khi rửa sạch giã nát trong bát sạch. Dùng mấy miếng băng gạc trộn chung cho vào hấp cách thủy khoảng nửa tiếng.

Phải rửa sạch mắt với nước muối loãng sau đó đắp phần cỏ lào vừa chế biến vào. Khoảng 12 canh giờ lại thay một lần. Nếu trường hợp nhẹ hoàn toàn có thể khỏi sau một đến 2 lần đắp.

Bài thuốc số 4: Giảm sưng đau các vết thương phần mềm, bầm tím do tai nạn

Cũng lấy một nắm lá yến bạch (cỏ lào) rửa sạch dập nát rồi đắp vào vết thương. Nếu có nhiều có thể làm khoảng 4 đến 5 lần trong một ngày. Với tác dụng của nó sẽ khiến vết thương bớt đau, bớt sưng. Nếu chảy máu sẽ cầm máu rất tốt, cũng giúp vết thương nhanh liền miếng và không bị lây viêm nhiễm.

Bài thuốc số 5: Giúp hết bong gân

Nếu chẳng may bạn luyện tập quá sức hoặc chơi thể thao mà không may bị bong gân. Bạn chỉ cần dùng lá cỏ lào rửa sạch, dập nát rồi bó vào chỗ bong gân là vết thương sẽ bớt nóng, đau và hạn chế sưng to hơn. Nhanh liền sớm đi lại được.

Bài thuốc số 6: Chữa lỵ trực khuẩn:

Lựa chọn vài ngọn yên bạch tươi rửa sạch, thái nhỏ sau đó chần qua với nước sôi khoảng 75 độ c trong khoảng 2 giờ đồng hồ. Ngâm với nửa lít nước. Cho vào bình và đảm bảo bên ngoài còn ấm. Cứ cách 10 phút lại đun một lần. Dần dần vắt sạch lọc với nước thuốc rồi đun nhỏ lại còn khoảng 150ml. Người lớn uống khoảng 3 lần một ngày mỗi lần một cốc 50ml. Uống cho đến khi khỏi thì thôi.

Nếu trường hợp đi lỏng mất nước cần cho uống nước cháo loãng (gạo + khoai lang 1 củ nhỏ) pha muối (tốt hơn oresol vì phân sẽ mau thành khuôn) mỗi ngày nửa lít nước cháo loãng.

Bài thuốc số 7: Chữa loét giác mạc

Lấy một ít lá yên bạch, rửa sạch, giã nhuyễn cho vào nồi hấp khoảng nửa tiếng. Rồi lấy ra rửa với mắt cùng với nước muối. Tốt nhất lấy bã yên bạch đắp lên mắt giúp diệt hết khuẩn gây mủ, chỉ cần đắp khoảng vài lần là khỏi. Mỗi lần đắp để 10 giờ đến 12 giờ.

Bài thuốc số 8: Trị Bỏng

Dịch chiết từ trên cây Yên bạch có tác dụng giúp ức chế vi khuẩn mạnh, kích thích biểu mô làm liền vết thương và giảm sưng viêm ở những người bị bỏng cho thấy.

Ngoài các tác dụng chính từ những bài thuốc như trên, đã có những nghiên cứu chỉ ra rằng chiết xuất flavonoid trong cây yên bạch có thể chế tạo ra mỹ phẩm làm đẹp…

Cây yên bạch được nhiều người sử dụng nhiều vì tính chống viêm, kháng khuẩn, đây cũng là một loài dược liệu quý có thể điều chế thành dược phẩm nếu có thêm những nghiên cứu chuyên sâu và công nghệ hiện đại hơn từ các nhà khoa học.